Het gaat goed! Je verliest gewicht of merkt dat je al dagen niet meer overeet. Je bent daar blij mee, kan je geluk niet op en ineens is daar die eetbui. Hoe komt dat? Wat doe je verkeerd? Het antwoord is niets. Je kan die eetbui verwachten en zodra je ook begrijpt waarom, blijf je daar met de juiste tools niet in hangen. Overeten als het ‘goed’ gaat is een verschijnsel dat je op den duur te slim af bent. Je ziet dat opwinding over afvallen, te dicht bij je angst voor overeten in de buurt komt en je vlakt die opwinding af. Ik pak dit onderwerp voor je uit in deze aflevering ‘Een eetbui omdat je afvalt’. Ook als dit voor jou nog een luxeprobleem lijkt is deze aflevering waardevol en leer je jouw relatie met eten beter kennen. Zo waardevol!
Je luistert naar Etenslessen, de podcast met Marjena Moll. En dit is aflevering 260, de podcast over afvallen zonder dieet en het creëren van een geweldige relatie met eten.
Een eetbui krijgen omdat je afvalt. Laten we het daarover hebben. Het is zo’n belangrijk onderdeel van je proces. Het is een onvermijdelijk deel van je proces en daarom zo belangrijk om goed te leren kennen en te begrijpen.
Voordat ik daar induik, nodig ik je eerst uit voor Etenslessen. Op 20 november ga ik voor de laatste keer open dit jaar. En dat betekent dat je jouw nieuwe relatie met eten kan gaan bouwen. Het is het mooiste cadeau.
Als je het voor Sinterklaas zou kunnen vragen, als je het voor kerst zou kunnen vragen, is dit denk ik misschien wel dat allermooiste cadeau. Op 20 november gaan we open voor deelname. Blok die datum alvast in je agenda. Zorg dat je op mijn lijst komt. Dan kan ik je ook uitnodigen, ook voor de gratis training die eraan vooraf gaat. Die is altijd behulpzaam, ook als je niet aan mijn programma wilt deelnemen, is die training heel interessant voor je. Dus zorg dat je op mijn lijst staat en dan ben je op tijd op de hoogte van het aanbod. 20 november ga ik open en nodig ik je ook voorafgaand daaraan uit voor een gratis training.
En wat kan je eraan doen? Ik vertel je, het is een onvermijdelijk deel van je proces. Je gaat dit tegenkomen. En het helpt je als je in elk geval weet waar dat vandaan komt.
Wat je mij vaker hoort zeggen in deze podcast is dat een probleem zich pas laat oplossen nadat het eerst is begrepen. Dat zag ik in mijn relatie met eten, in het oplossen van overeten, maar ik zie dat in alles wat ik doe. En ik zag dat ook bij alles wat ik leerde op school. Er wordt je altijd verteld en hoe kwam deze wetenschapper hier achter?En dan wordt een probleem uitgepakt.
En als ik kijk naar de spanning die het geeft als je een dieet volgt en je relatie met eten niet verandert, maar alleen prestatiegericht probeert om je gedrag te controleren. Dat gaat altijd maar tijdelijk goed. En hoe blij je ook bent dat je gewicht verliest, omdat je relatie met eten niet verandert, omdat de redenen waarom je overeet die daaronder zitten niet worden opgelost, komt er altijd een moment wat jij achteraf beschrijft als en toen ging het mis. En je kan niks anders doen als je een dieet volgt dan opnieuw, als een soort van reset, weer een dag één voor jezelf creëren en zorgen dat je opnieuw je aan je plan houdt, opnieuw de gedragsregels volgt.
En het is zo pijnlijk als dat gebeurt, omdat prestatiegericht afvallen een heel stroef proces is. Je moet continu volgehouden aandacht laten zien, de redenen waarom je overeet onderdrukken en je hebt ook voortdurend feedback nodig waar je dopamine van krijgt. Je wil die weegschaal steeds verder naar beneden zien gaan, het liefst elke dag, omdat je daarmee een boost krijgt om het nog langer vol te kunnen houden. Faal ervaringen hierin zijn te voorspellen omdat die redenen waarom je overeet er nog steeds zitten.
En op het moment dat je de wilskracht niet tot je beschikking hebt om die oorzaak van overeten eronder te houden, overeet je. En het is zo pijnlijk als dat gebeurt. Hierdoor, door het volgen van diëten en prestatiegericht afvallen, heb je faalervaringen opgedaan waar je niet van kon leren. En dit maakt het ongelofelijk pijnlijk om die faalervaringen tegen te komen.
En omdat je ook niet kon leren, weet je ook niet waarom je nou eigenlijk overeet. Daar heb je geen onderzoek naar gedaan. Een dieet stimuleert je niet om daar iets meer over te weten te komen. Een dieet geeft je alleen een gedragsprotocol. Je wordt dus niet wijzer. En dat betekent dat faalervaringen jou alleen maar laten weten, ik kan dit niet. Het lukt me niet.
Het stimuleert daarmee zwart-wit denken, het lukt me wel of het lukt me niet, De dag is een succes of de dag is verpest. Ik doe het goed of ik doe het fout. Dit zijn allemaal, dit is de taal die om prestatiegericht gewichtsverlies heen hangt. En wat gebeurt daar nu mee? Dat blijft in je cognitie zitten. Die neurale paden liggen er. De faalervaring, die samenhangt voor jou met gewichtsverlies, die is er. En er komt misschien een punt waarop je zegt, Ik heb me nu vaak genoeg aan deze aanpak gebrand. Vaak genoeg als een ezel aan deze steen gestoten.
Ik zoek een andere weg. Ik wil een nieuwe relatie met eten bouwen. Een fonkelnieuwe relatie met eten bouwen. Ik wil mijn huidige relatie met eten onderzoeken, gaan begrijpen en veranderen. Dit perspectief geeft je een heel ander uitgangspunt. Het voelt alsof je niet langer in dat hamsterwiel gevangen zit van steeds opnieuw proberen, maar je gaat nu bewust creëren. Het is een ontwikkelingsgerichte aanpak waar het volgen van een dieet een prestatiegerichte aanpak is, waar je niet wijzer van wordt.
Een ontwikkelingsgerichte aanpak wordt je wel wijzer van en je voelt het idee van een nieuwe relatie met eten, daarvan voel je alsof je inderdaad daadwerkelijk afscheid kan nemen van die oude relatie. En dat is ook zo. Alleen die neurale paden, die gelegd zijn tussen jouw faalervaringen en afvallen, die zijn er nog. En die kunnen vervagen en naar de achtergrond verdwijnen, maar zodra je ervaringen tegenkomen die klinken als, lijken op, ruiken als, voelen als, dat wat je toen ooit hebt meegemaakt, dan wordt dat direct weer actief. Die associatie wordt natuurlijk heel snel gemaakt door je slimme brein.
Wat zijn de belangrijkste pijlers die je daarvoor gebruikt? Ik noem er hier 4.
In eerste plaats, als je een nieuwe relatie met eten gaat bouwen, zorg ik in Etenslessen dat je uit je hoofd komt. Je volgt geen dieetregels meer, maar je gaat opnieuw samenwerken met je lichaam zoals je dat als kind ook van nature deed.
Je lichaam weet precies wat je moet eten, wanneer je moet eten, hoeveel je moet eten, om zich heerlijk te voelen, energiek te voelen, verzadigd te zijn en overgewicht los te kunnen laten. Daarin mag je jouw lichaam de leiding gaan geven. En dat is niet iets wat je meteen kan. Het vertrouwen tussen jou en je lichaam is beschadigd geraakt door alles wat je hebt meegemaakt bij het volgen van die eten.
En vaak is dat vertrouwen al gaan wankelen vanaf het moment dat je in de pubertijd kwam en jouw lichaam ineens werd geobjectiveerd en er allerlei maatschappelijke boodschappen op je afkwamen die jou vertelden dat je niet te dit of niet te dat mocht worden en dik worden was er daar één van. Als puber voel je je natuurlijk toch wel niet zo zelfverzekerd. Je bent nog enorm zoekende, je brein ondergaat groot onderhoud, er is van alles in je gaande en één van de dingen waarin je zekerheid zoekt, is vaak je uiterlijk.
Dus dat vertrouwen tussen jou en je lichaam is mogelijk al rond die periode in je leven wat aan het wankelen gegaan. En als je maar genoeg faalervaringen hebt opgedaan met diëten, met prestatiegericht afvallen, dan kan dat vertrouwen tussen jou en je lichaam herstel nodig hebben. Nou, een van de bouwstenen die ik je in mijn programma geeft, is de bouwsteen voor herstel in de samenwerking met je lichaam. Die bouwsteen ga je mee aan de slag.
Die twee zijn met elkaar vervlochten geraakt en je gebruikt eten om jezelf te belonen of je gebruikt eten om niet te hoeven voelen, je gebruikt eten om snel van jezelf afgeleid te raken en instant verlichting te voelen van spanning in je lijf. Of jezelf over vermoeidheid heen kunnen zetten. De bouwsteen waarmee je emoties en eten opnieuw uit elkaar haalt, is één van de bouwstenen die maakt dat je blijvend gewichtsverlies kan creëren.
Het is echt een bouwsteen. Een bouwsteen voor jouw nieuwe relatie met eten. Dus de samenwerking met je lichaam is er één. En emoties en eten uit elkaar halen is er een tweede bouwsteen. Wat je ook nodig hebt, één van de bouwstenen, die heel goed voor je gaan werken, is het hebben van een ontwerp wat helemaal bij jou past, wat maatwerk is en wat voor jou voelt als een jas die lekker zit.
Ik heb het al eens eerder gezegd, als een jas die je als je hem aantrekt in de winkel niet meer uit wil doen en waarvan je zegt oké, haal die tag eraf, haal dat alarm eraf, haal het kaartje eraf, want deze jas krijg je niet meer terug, ik hou hem aan. Dat ontwerp is één van de bouwstenen die maken dat je een relatie met eten kan creëren waarvan je zegt, dit voelt zo goed, hier wil ik oud mee worden. En het mooie is dat dat ontwerp met je meegroeit.
Je zal merken dat je meerdere keren tot een nieuw ontwerp komt, omdat je verder bent gegroeid. En het overeten wat je eerst nog niet kon loslaten, nu wel kan loslaten. Het eten waar je eerst nog erg gehecht aan was, daar ben je niet meer zo gehecht aan. En zo gaat jouw relatie met eten er steeds meer uitzien zoals je wilt.
En daarin komen meerdere ontwerpen voorbij, omdat je niet op dag één dat ideale ontwerp kunt dragen. Daar heb je nog onvoldoende draagvlak voor en onvoldoende vaardigheden voor. Dus het kan wel je perfectionistische fantasie zijn, maar het is niet het ontwerp wat als een jas zit waarvan jij echt zegt: oeh lekker. Als je die perfectionistische fantasie direct zou vertalen naar je ideaal, dan zit die jas te strak. Je wil hem uitdoen, je verdraagt hem niet. Hij zit gewoon niet lekker. Hoe ideaal het ook is in je hoofd. En dan is er een andere bouwsteen die je nodig hebt.
Het kunnen verkleinen van je verlangen naar eten als je geen honger hebt. Ik noem het schijnhonger of impulsief verlangen. En het kunnen begeleiden van dat impulsieve verlangen. Want dat impulsieve verlangen zal je nooit helemaal kunnen controleren. We hebben de oertijd overleefd omdat we voedsel, en vooral voedsel waar je snel energie van krijgt, herkennen als waardevol. En dus maak je daar dopamine op aan. En dat betekent dat als je over de markt loopt en je ruikt ineens die stroopwafelkraam of je ruikt ineens die patatkraam dan is het volkomen normaal dat iets in je zegt oehh, aah lekker vooral als je een beetje koud hebt, vooral als je moe bent, vooral als je haast hebt of gestrest.
Je kan het ook je menselijke ervaring noemen. En dat betekent dat je daar waarschijnlijk een impulsief verlangen zou kunnen voelen. Iets in jou zegt, ah dat wil ik. En dan zijn daar ook nog de herinneringen aan de eerdere ervaringen met dit soort voedsel. Waarom word ik nog steeds blij van het idee van drop? Omdat ik het vroeger zo vaak heb gebruikt om mezelf te kunnen belonen. Een fijn boek om te lezen, een zak drop ernaast. En dan was ik helemaal gelukkig, dacht ik. Totdat ik het niet meer was.
Maar die herinnering, ook die herinnering, die associatie, die zit daar nog ergens in je cognitie. En dat betekent dat met deze bouwstenen, terwijl jij die nieuwe relatie met eten bouwt en je op een gegeven moment merkt, hé, ik begin af te vallen. Of, als het nog niet zo ver is, het aantal dagen dat je niet meer overeet, toeneemt, dan voel je een blijdschap. Je voelt iets wat je misschien ook wel zal omschrijven als opwinding. Het werkt! Dit gaat de goede kant op! Die tools, die bouwstenen, die beginnen hun vruchten af te werpen. Dit begint effect te hebben.
En wat er dan ontstaat is de connectie tussen voeding, voedsel, opwinding, hoop, verlangen, trots, gevoelens die je hebt geassocieerd met afvallen en gevoelens die je hebt geassocieerd met de oplossing van een probleem waar je misschien al tientallen jaren last van hebt gehad. En zodra je daar opwinding omheen voelt, hoop en verlangen, intense emotie, is dat een trigger.
Een trigger die nog gelinkt is aan het prestatiegerichte afvallen wat je in het verleden deed. En wat kwam je daarin tegen?
Het ging goed, het ging goed, het ging goed. Die weegschaal ging verder en verder naar beneden. Het aantal dagen dat ik me aan mijn plan kon houden werd meer en meer en meer. En daarmee bouwde ik een spanning op. De angst om al dat succes ook weer te kunnen verliezen. De angst om de bal ook weer te laten vallen.
En die angst was gelinkt aan voedsel. Zodra dat gebeurt, zodra je spanning voelt, die voedsel gerelateerd is, wordt je verlangen naar eten groter. En dat waar je nou juist bang voor bent, begin je dus onbewust naar te staren en je roept het op. Je roept de ervaring op. Het verlangen naar eten wat je voelt, krijgt de overhand en je geeft eraan toe, je beweegt mee, omdat je denkt dat je er geen weerstand aan kan bieden. Je denkt dat wat zich afspeelt precies is waar je net bang voor was en dat had je eigenlijk al voorspeld. Dus ineens krijg je een eetbui en die komt extra hard aan na de blijdschap over je ontwikkeling. Na de blijdschap van dit gaat nu al zoveel dagen goed.
En ik denk dat er een aantal dingen zijn die je kunnen helpen om je bewust van te zijn. In de eerste plaats, zoals ik zei, dit is normaal. Dit hoort erbij. Dit kan je verwachten. Die link die is er en die wordt actief door je enthousiasme. Door de gedachten die je hebt, die jouw enthousiasme hebben opgeroepen. Wat je ook kan helpen is het besef dat wat je hier nu meemaakt nieuw voor je is.
En als je dat niet zag aankomen, als je gewend bent om altijd te leven in een probleem, als je gewend bent om ermee wakker te worden en ermee te gaan slapen, er veel over te analyseren en piekeren, dan voel je ineens een vacuüm als dat probleem er niet is. Waar je denkt dat dat vooral zal voelen als heel erg leuk, voelt het ook als leeg. En in die zin wat ontregelend. Want je gepieker en het analyseren en het probleemdenken was een gewoonte. En weliswaar een vervelende gewoonte waarvan je heel graag wil dat hij uit je leven verdwijnt, maar als dat dan gebeurt, is er ook eerst een beetje een niemandsland.
En een van de dingen waar ik natuurlijk erg trots op ben en heel erg blij mee ben, is dat dit iets is waar ik veel op moet coachen in mijn programma. Wat je misschien herkent als een luxe probleem. En ik herken het als coach natuurlijk ook voor mijn deelnemers in mijn programma als iets waar ik blij om ben dat ze het tegenkomen, dat ze nu op dat punt zijn dat ze kennis maken met het vacuüm of dat niemandsland van en toen was mijn probleem voorbij en wist ik even niet waar ik mezelf laten moest.
Ja, maar omdat dat dus ook ontregelend is en in die zin een trigger kan zijn voor overeten, omdat het een nieuw vaardigheidsniveau voor ze is, vind ik het belangrijk om je daar bewust van te maken. Dus dat probleem wat je zo graag uit je leven wilt hebben, als het dan weg is, als het dan uit je leven is en je voor het eerst beseft, het is er niet, dan kan dat ook ontregelend zijn, omdat je dan even in een niemandsland kunt belanden.
Het is een nuanceverschil in vergelijking met het niemandsland, maar de ontdekking dat ook zonder dat probleem de dag nog gewoon de dag is waarin de dingen gewoon moeten gebeuren. De vaatwasser moet nog gewoon worden uitgeruimd en het werk gewoon gedaan. Je administratie moet worden gedaan. De boodschappen moeten worden gehaald. En dat kan een ervaring zijn van…
Is het..heet het dysforie? Je voelt, daar waar je had verwacht dat je euforie zou voelen, is er nu ineens dysforie. Het is een pijnlijke kennismaking met hé, ik heb zoveel geluk geprojecteerd op wie ik zou zijn en wat ik zou voelen als dit probleem uit mijn leven is. En nu is het eruit. En de dag is gewoon de dag? Is het dat wat hier al die tijd op me heeft gewacht?
En dat is natuurlijk te verwachten in die zin, omdat je van kind af aan bent opgegroeid in een cultuur die je voortdurend heeft gebombardeerd met beelden die suggereren dat schoonheid of je ideale gewicht je iets kon brengen wat onvoorstelbaar goed voelt, wat je heel gelukkig maakt, waar je continu van straalt. En als je dan dat lichaam hebt, doe je de ontluisterende ontdekking dat een ander gewicht of een andere kledingmaat niet je sleur van alledag, de dingen die gedaan moeten worden om je eigen leven te onderhouden, gewoon moeten gebeuren. Er komt geen drumband door de straat. En die gewaarwording is vreemd.
Ondanks dat je het al die tijd wist, ondanks dat je de fixatie op je streefgewicht echt los moest laten om overeten op te kunnen ruimen. Als je dat streefgewicht dan bereikt, is er toch een oké en nu? Dat.
Je voelt je toch een beetje gepiepeld. En je kan het eigenlijk nergens kwijt. Dus dat speelt daar ook in mee. Dan nog steeds ben je natuurlijk blij dat je geen last meer hebt van overeten of dat je het inmiddels hebt kunnen terugbrengen naar een niveau waarvan je zegt dit is te verwaarlozen. Maar dat het tot een trigger kan zijn voor een eetbui, in eerste instantie, mag je echt verwachten. Mag je echt verwachten. Door het prestatiegerichte afvallen wat je in het verleden hebt gedaan.
En door het idealiseren van het idee hoe het is als je dit probleem niet meer hebt. Door de angst om het succes wat je nu bouwt, die fantastische nieuwe relatie met eten die je bouwt, om die ook weer te kunnen verliezen. Wat gelukkig niet kan, omdat we het echt hebben over bouwstenen. In die nieuwe relatie met eten worden de problemen die zich in die relatie voordeden echt opgelost.
Dus je kan dat niet meer verliezen. Maar je bent er nog wel automatisch bang voor. Door dat verleden. Door dat dieetverleden. En wat heb je nu nodig? In de eerste plaats support van jezelf. Als je die eetbui tegenkomt, is dit het moment om te zeggen natuurlijk. Natuurlijk. Natuurlijk overeet je nu.
Ik wil dat van je begrijpen en ik kan ook zien waar dat mee samenhangt. Dus support van jezelf en begrip van jezelf waarin je echt kunt gaan zien waar gaat dit over, hoe heb ik dit opgeroepen in mezelf, dat is er een van. En support van mensen die je begrijpen. En dat is een van de redenen waarom de mensen zich zo thuis voelen in mijn programma.
Die ook begrijpen hoe het is om een probleem waar je zoveel jaren mee hebt gevochten om ineens te zitten, jezelf te vinden in dat niemandsland van de stilte, de absentie van dat probleem. Daarin begrepen worden door mensen die dat herkennen, die uit eigen ervaring weten hoe het is om in dat probleem te leven, is ongelooflijk helend. En support van iemand die je daarin is voorgegaan.
En je kan laten zien, hé, dit is wat je kon verwachten. Ik kwam dit ook tegen. En dit zijn de stappen in de tools waarmee je jezelf daardoor heen begeleidt. Die support maakt dat er eigenlijk geen ruimte voor je is om opnieuw te gaan denken zoals dat met een dieet was. Ik heb nu een terugval. Een terugval heb je als je geen bouwstenen hebt. Een terugval heb je als er sprake was van prestatiegericht afvallen waar in jouw relatie met eten niet werd ontwikkeld. Dan heb je een terugval.
En die terugval kan eruit zien als 5 kilo erbij, 10 kilo erbij, 25 kilo erbij. Het kan lang duren, die val, omdat het een vrije val dan is. Alle problemen in jouw relatie met eten lagen op je te wachten. Maar heb je bouwstenen en breng je jouw relatie met eten daadwerkelijk tot ontwikkeling, dan is er geen sprake van een terugval. Je kan alleen een nieuw vaardigheidsniveau tegenkomen en jouw connectie met je bouwstenen tijdelijk kwijt zijn, tijdelijk verliezen in je schrik van je moment of de nieuwe situatie die je nog niet kent.
Nou, dan is er geen sprake van een vrije val, als alleen sprake van tijdelijk uit contact zijn met jouw bouwstenen en je tools. Maar je kan ze niet verliezen.
Het zijn je verworvenheden. Als je eenmaal weet hoe je fietst, kan je niet meer niet weten hoe je fietst. Dus support. Support van jezelf, support van mensen die je begrijpen, inzicht in wat je nu precies speelt. En dat is het laatste punt wat ik hierover wil maken, de vaardigheid om je eigen opwinding en blijdschap over je succes te slim af te zijn. Een van de redenen waarom ik zo’n stabiele relatie met eten heb, is omdat ik echt elke vierkante centimeter van overeten heb uitgeplozen en heel goed heb leren kennen. En het deel van je brein wat gespannen raakt rond voedsel, dat deel van mijn brein heb ik heel goed leren kennen. En ik leerde hoe ik het te slim af kon zijn.
Ik leerde wanneer het getriggerd raakte. En ik leerde waar het gespannen van raakte. Ik leerde ook wanneer ik het tot ontspanning kon brengen en hoe ik het steeds terug in de rust kon krijgen, in vertrouwen, als het ware een beetje in slaap kon laten doezelen. En dat is iets wat je kan leren. En ik kon zien dat opwinding en blijdschap gelinkt aan afvallen gevoelig terrein kon zijn. Omdat ik zo vaak op mijn snuffert bij gegaan, met prestatiegericht afvallen, met diëten en al zo kwaad op mezelf werd. Dus de spanning daarop was heel lichtgevoelig. Er was weinig voor nodig om die spanning te activeren.
Dus, 20 november ga ik open voor deelname. Krijg je de tools, de bouwstenen, alles wat je nodig hebt voor het bouwen van een nieuwe relatie met eten die je niet meer kan verliezen. Kom op mijn lijst, ik nodig je daar graag voor uit. En ik ben er volgende week weer.